కేరళ ప్రభుత్వం
కేరళ ప్రభుత్వం, ఇది కేరళను పరిపాలించే బాధ్యత కలిగిన పరిపాలనా సంస్థ. దీనికి ముఖ్యమంత్రి నాయకత్వం వహిస్తాడు. అతను మిగతా మంత్రులందరినీ ఎంపిక చేస్తారు. ముఖ్యమంత్రి, వారి అత్యంత సీనియర్ మంత్రులును కలిపి క్యాబినెట్ అని పిలువబడే అత్యున్నత నిర్ణయాధికార కమిటీకి చెందినవారు.
 | |
| ప్రభుత్వ స్థానం | కేరళ ప్రభుత్వ సచివాలయం, తిరువనంతపురం |
|---|---|
| చట్ట వ్యవస్థ | |
| అసెంబ్లీ | |
| స్పీకరు | ఎ. ఎన్. సంసీర్, CPI (M) |
| డిప్యూటీ స్పీకరు | చిట్టయం గోపకుమార్, (CPI) |
| శాసనసభ్యుడు | 140 |
| కార్యనిర్వహణ వ్యవస్థ | |
| గవర్నరు (రాష్ట్ర అధినేత) | ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్ |
| ముఖ్యమంత్రి (ప్రభుత్వ అధిపతి) | పినరయి విజయన్, CPI (M) |
| ప్రధాన కార్యదర్శి | వి. వేణు, IAS[1] |
| న్యాయవ్యవస్థ | |
| హై కోర్టు | కేరళ హైకోర్టు |
| ప్రధాన న్యాయమూర్తి | ఆశిష్ జితేంద్ర దేశాయ్ |
| స్థానం | కొచ్చి |
కేరళ ప్రభుత్వ మంత్రులు కేరళ శాసనసభ బాధ్యత వహిస్తారు. వారు శాసనసభ చర్చలలో పాల్గొంటారు. శాసనసభ సభ్యులు సంధించిన ప్రశ్నలుకు స్పందిస్తారు. ప్రాథమిక చట్టాన్ని రూపొందించడానికి ప్రభుత్వం కేరళ శాసనసభపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ప్రభుత్వంపై విజయవంతమైన అవిశ్వాస తీర్మానం లేదా శాసనసభలో ముందస్తు ఎన్నికలకు మూడింట రెండు వంతుల ఓటు లేకపోతే, కొత్త శాసనసభ సభ్యులను ఎన్నుకునే సందర్భంలో ఎన్నికలు త్వరగా జరగవచ్చు. సాధారణంగా ప్రతి ఐదేళ్లకు ఒకసారి శాసనసభ ఎన్నికలు జరుగుతాయి.సాధారణంగా ఎన్నికల తరువాత, గవర్నరు మెజారిటీ ఎంఎల్ఎలను కలిగి ఉండి, అసెంబ్లీ విశ్వాసాన్ని సాధించే అవకాశం ఉన్న పార్టీ నాయకుడిని ముఖ్యమంత్రిగా ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయవలసిందిగా ఆహ్వానిస్తాడు .
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, కార్యనిర్వాహక అధికారం గవర్నరుకు ఉంటుంది. అయితే ఆచరణలో ఈ అధికారం ముఖ్యమంత్రి, అతని మంత్రివర్గం సలహాల మేరకు అమలు జరిగింది. చాలా సందర్భాలలో, కొన్ని క్యాబినెట్ స్థానాలు ఎక్కువ లేదా తక్కువ స్థాయిలో తాత్కాలికమైనవి అయినప్పటికీ, క్యాబినెట్ సభ్యులు నేరుగా ప్రభుత్వ విభాగాల నాయకులుగా అధికారాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
కార్యనిర్వాహక శాఖ
మార్చుకేరళ మంత్రి మండలి
మార్చు
ఇతర భారతీయ రాష్ట్రాల మాదిరిగానే, రాష్ట్ర కార్యనిర్వాహక విభాగం రాష్ట్ర రోజువారీ నిర్వహణకు బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇందులో గవర్నరు, ముఖ్యమంత్రి, మంత్రివర్గం ఉంటాయి. ముఖ్యమంత్రి, తను సూచించిన మంత్రులను గవర్నరు నియమిస్తాడు. ఇతర భారతీయ రాష్ట్రాల మాదిరిగానే కేరళలో న్యాయవ్యవస్థ కార్యనిర్వాహక వర్గం నుండి వేరు చేశారు.
కార్యనిర్వాహక అధికారానికి ముఖ్యమంత్రి నాయకత్వం వహిస్తాడు. అతను వాస్తవ రాష్ట్ర అధిపతిగా అధికారం కలిగి ఉంటాడు. చాలా కార్యనిర్వాహక అధికారాలు అతనికి కలిగి ఉంటాయి. శాసనసభలో మెజారిటీ పార్టీ నాయకుడిని గవర్నరు ఈ పదవికి నియమిస్తారు. ప్రస్తుత ముఖ్యమంత్రి పినరయి విజయన్, 2016 మే 25న బాధ్యతలు స్వీకరించాడు. సాధారణంగా గెలిచిన పార్టీ ముఖ్యమంత్రిని నిర్ణయిస్తుంది. చాలా సందర్భాల్లో, ఎన్నికల సమయంలో పార్టీ ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థిపై దృష్టి పెడుతుంది.
శాసనసభకు సమాధానం ఇచ్చే మంత్రివర్గం, గవర్నరు చేత నియమించబడిన దాని సభ్యులను కలిగి ఉంటుంది, ఈ నియామకాలు ముఖ్యమంత్రి ద్వారా ఎంపికచేసిన జాబితా ప్రకారం ఉంటాయి. వారు రాష్ట్ర శాసనసభకు సమష్టిగా బాధ్యత వహిస్తారు. సాధారణంగా, గెలిచిన పార్టీ, దాని ముఖ్యమంత్రి మంత్రుల జాబితాను ఎంచుకుని గవర్నరు ఆమోదం కోసం జాబితాను సమర్పిస్తారు.
గవర్నరు
మార్చు
గవర్నర్ను రాష్ట్రపతి ఐదేళ్ల కాలానికి నియమిస్తారు. కార్యనిర్వాహక, శాసన అధికారాలు ముఖ్యమంత్రి, అతని మంత్రివర్గం వద్ద ఉంటాయి, వీరిని గవర్నరు నియమిస్తారు. భారతదేశంలోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల గవర్నర్లకు రాష్ట్ర స్థాయిలో జాతీయ స్థాయిలో భారత రాష్ట్రపతి మాదిరిగానే అధికారాలు, విధులు ఉంటాయి. గవర్నర్లుగా నియమించటానికి 35 ఏళ్లు పైబడిన భారతీయ పౌరులు మాత్రమే అర్హులు. గవర్నరుకు ముఖ్యమంత్రి నియామకం, రాష్ట్రంలో రాజ్యాంగ యంత్రాంగ వైఫల్యం గురించి రాష్ట్రపతికి నివేదికలు పంపడం లేదా శాసనసభ ఆమోదించిన బిల్లు ఆమోదం కొరకు లేదా వారి స్వంత అభిప్రాయానికి సంబంధించిన సమస్యలకు సంబంధించి గవర్నర్లు అన్ని రాజ్యాంగ విధులను నిర్వర్తిస్తారు.[2] ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్ ప్రస్తుత గవర్నరు.
గవర్నరు అనేక రకాల అధికారాలను కలిగి ఉంటారుః
- పరిపాలన, నియామకాలు, తొలగింపులకు సంబంధించిన కార్యనిర్వాహక అధికారాలు
- శాసన నిర్మాణం, రాష్ట్ర శాసనసభకు సంబంధించిన శాసన అధికారాలు
- గవర్నరు అభీష్టానుసారం విచక్షణాధికారాలు అమలు చేయాలి
శాసనశాఖ
మార్చు
శాసనసభ గవర్నరు, శాసనసభ ఉంటాయి. ఇది రాష్ట్రంలోని అత్యున్నత రాజకీయ సంస్థ. శాసనసభను పిలిపించే లేదా మూసివేసే అధికారం గవర్నరుకు ఉంటుంది. శాసనసభ సభ్యులందరూ నేరుగా ఎన్నుకోబడతారు. సాధారణంగా ప్రతి ఐదేళ్లకు ఒకసారి 18 ఏళ్లు పైబడిన అర్హులైన ఓటర్ల ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రస్తుత శాసనసభలో 140 మంది ఎన్నికైన సభ్యులు, ఆంగ్లో-ఇండియన్ సమాజం నుండి గవర్నరు నామినేట్ చేసిన ఒక సభ్యుడు ఉంటారు. ఎన్నికైన సభ్యులు దాని స్వంత సభ్యులలో ఒకరిని ఛైర్మన్‌గా లేదా స్పీకరుగా ఎన్నుకుంటారు. స్పీకరుకు, డిప్యూటీ స్పీకరు సహాయం చేస్తారు, డిప్యూటీ స్పీకరును కూడా శాసనసభ సభ్యుల ఎన్నుకుంటారు. సభలో సమావేశాన్ని నిర్వహించడం స్పీకరు బాధ్యత. స్పీకరు గైరు హాజరు అయిన సందర్భాలలో డిప్యూటీ స్పీకరు సమావేశాన్ని నిర్వహిస్తాడు
శాసనసభ ప్రధాన విధి చట్టాలు, నియమాలను ఆమోదించడం. సభ ఆమోదించిన ప్రతి బిల్లు వర్తించే ముందు చివరకు గవర్నరు ఆమోదం పొందాలి. శాసనసభ సాధారణ పదవీకాలం దాని మొదటి సమావేశానికి నియమించబడిన తేదీ నుండి ఐదు సంవత్సరాలు. అయితే ఎమర్జెన్సీ ప్రకటన అమలులో ఉన్న సమయంలో, పార్లమెంటు చట్టాల ద్వారా ఒక సంవత్సరానికి మించని కాలానికి ఈ వ్యవధి పొడిగించబడుతుంది.[3]
పరిపాలనా విభాగాలు
మార్చు| రాష్ట్ర పరిపాలనా నిర్మాణం | |
|---|---|
| పరిపాలనా విభాగాలు | మొత్తం |
| జిల్లాలు | 14 |
| ఆదాయ విభాగాలు | 27 |
| తాలూకా. | 75 |
| రెవెన్యూ గ్రామాలు | 1453 |
| స్థానిక స్వయం ప్రభుత్వాలు [4] | సంఖ్యలు |
|---|---|
| జిల్లా పంచాయతీలు | 14 |
| బ్లాక్ పంచాయతీలు | 152 |
| గ్రామ పంచాయతీలు | 941 |
| మునిసిపల్ కార్పొరేషన్లు | 6 |
| పురపాలక సంఘాలు | 87 |
| ఎన్నికల నియోజకవర్గాలు | సంఖ్యలు |
|---|---|
| లోక్ సభ నియోజకవర్గాలు | 20 |
| శాసనసభ నియోజకవర్గాలు | 140 |
పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం, కేరళ రాష్ట్రాన్ని 14 జిల్లాలు, 27 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 75 తాలూకాలు,152 సిడి బ్లాకులు, 1453 రెవెన్యూ గ్రామాలుగా విభజించారు. స్థానిక పరిపాలన కోసం,రాష్ట్రంలో 941 గ్రామ పంచాయతీలు, 152 బ్లాక్ పంచాయతీలు, 14 జిల్లా పంచాయతీలు, 6 నగరపాలక సంస్థలు, 87 పురపాలక సంఘాలు ఉన్నాయి.[5]
రాష్ట్ర ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలు వివిధ సచివాలయ విభాగాల ద్వారా వ్యాపార నియమాల ఆధారంగా నిర్వహించబడతాయి. ప్రతి విభాగంలో ప్రభుత్వ కార్యదర్శి ఉంటారు. అతను ఆ విభాగానికి అధికారిక అధిపతిగా ఉంటాడు. ఇతనికి ఇతర ఉప కార్యదర్శులు, అండర్ సెక్రటరీలు, జూనియర్ సెక్రటరీలు, అధికారులు అతనికి/ఆమెకు అధీనంలో ఉన్న సిబ్బంది ఉంటారు. ప్రధాన కార్యదర్శి మొత్తం సచివాలయం, మంత్రులకు అనుబంధించబడిన సిబ్బందిపై పర్యవేక్షణ నియంత్రణను కలిగి ఉంటారు.
ఈ విభాగం మరింతగా విభాగాలుగా విభజించబడింది. వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి ఒక విభాగ అధికారి ఆధ్వర్యంలో ఉంటుంది. ఈ విభాగాలతో పాటు, వారికి కేటాయించిన విషయాలతో వ్యవహరించే ఇతర కార్యాలయ విభాగాలు ఉన్నాయి. నిర్దిష్ట విధులతో కేటాయించబడ్డాయి. ఒక విభాగంలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ మంది కార్యదర్శులు ఉన్నప్పుడు, పనికి స్పష్టమైన విభజన ఉంటుంది.[6]
ప్రస్తుతం 44 సెక్రటేరియట్ విభాగాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయిః
- వ్యవసాయ అభివృద్ధి, రైతు సంక్షేమ శాఖ
- పశుసంవర్ధక శాఖ
- ఆయుర్వేదం, యోగా, ప్రకృతి వైద్యం, యునాని, సిద్ధ, హోమియోపతి (ఆయుష్) విభాగం
- పురావస్తు శాఖ
- వెనుకబడిన వర్గాల అభివృద్ధి శాఖ
- కోస్టల్ షిప్పింగ్, ఇన్‌ల్యాండ్ నావిగేషన్ విభాగం
- సహకార శాఖ
- వినియోగదారుల వ్యవహారాల విభాగం
- సాంస్కృతిక వ్యవహారాల శాఖ
- డైరీ డెవలప్‌మెంట్ విభాగం
- పర్యావరణ శాఖ
- ఎన్నికల విభాగం
- ఎలక్ట్రానిక్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ విభాగం
- ఎక్సైజ్ శాఖ
- ఆర్థిక శాఖ
- మత్స్య, ఓడరేవుల శాఖ
- అటవీ, వన్యప్రాణి విభాగం
- ఆహార, పౌర సరఫరాల శాఖ
- సాధారణ విద్యా శాఖ
- సాధారణ పరిపాలన విభాగం
- ఉన్నత విద్యా శాఖ
- హోం శాఖ
- ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ
- గృహనిర్మాణ శాఖ
- పరిశ్రమలు, వాణిజ్య శాఖ
- సమాచార & ప్రజా సంబంధాల శాఖ
- కార్మిక, నైపుణ్యాల శాఖ
- న్యాయ శాఖ
- స్థానిక స్వపరిపాలన శాఖ
- మైనారిటీ సంక్షేమ శాఖ
- ప్రవాస కేరళీయుల వ్యవహారాల (నార్కా) శాఖ
- ప్రణాళిక, ఆర్థిక వ్యవహారాల విభాగం
- సిబ్బంది & పరిపాలనా సంస్కరణల విభాగం
- పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ
- విద్యుత్ శాఖ
- పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్‌మెంట్
- రిజిస్ట్రేషన్ శాఖ
- రెవెన్యూ శాఖ
- సైనిక్ సంక్షేమ శాఖ
- సైన్స్ & టెక్నాలజీ విభాగం
- సామాజిక న్యాయ శాఖ
- క్రీడలు & యువజన వ్యవహారాల శాఖ
- షెడ్యూల్డ్ కులాల అభివృద్ధి శాఖ
- షెడ్యూల్డ్ తెగల అభివృద్ధి శాఖ
- దుకాణాలు కొనుగోలు విభాగం
- పన్నుల శాఖ
- పర్యాటక శాఖ
- రవాణా శాఖ
- విజిలెన్స్ విభాగం
- జలవనరుల శాఖ
- మహిళా, శిశు అభివృద్ధి శాఖ
- పశ్చిమ కనుమల సెల్
ఈ 44 సెక్రటేరియట్ డిపార్ట్‌మెంట్‌లలో, 42 (ఆర్థిక, న్యాయ శాఖలు కాకుండా) సాధారణంగా పరిపాలనా శాఖలుగా సూచించబడతాయి. పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం, వాటి మధ్య పంపిణీ చేయబడిన విధుల దృష్ట్యా సమష్టిగా అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సెక్రటేరియట్‌గా సూచించబడతాయి. వివిధ విభాగాలకు బాధ్యత వహించే కార్యదర్శులు సాధారణంగా భారతీయ పరిపాలనా సేవలో సభ్యులుగా ఉన్న ఆల్ ఇండియా సర్వీస్ అధికారులు, అదనపు ప్రధాన కార్యదర్శి, ప్రధాన కార్యదర్శి లేదా కార్యదర్శి స్థాయిని కలిగి ఉండవచ్చు.
సచివాలయ శాఖతో పాటు, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వారి సంబంధిత సెక్రటేరియట్ విభాగం పరిధిలో పనిచేసే వివిధ క్షేత్ర విభాగాలను నిర్వహిస్తుంది. ఈ క్షేత్ర విభాగాలు అడ్మినిస్ట్రేటివ్ నిర్మాణంలో అంతర్భాగంగా ఏర్పడ్డాయి, ప్రభుత్వ విధానాలు, కార్యక్రమాలను అట్టడుగు స్థాయిలో సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి సెక్రటేరియట్‌తో కలిసి పనిచేస్తాయి. సచివాలయం నుండి విభిన్నంగా ఉండే లైన్ డిపార్ట్‌మెంట్‌లు (ఫీల్డ్ డిపార్ట్‌మెంట్‌లు) దాదాపుగా సెక్రటేరియట్ డిపార్ట్‌మెంట్ పేరుతోనే పనిచేస్తాయి.వీటిని సాధారణంగా డైరెక్టరేట్‌లు, కమిషనరేట్‌లుగా పిలుస్తారు.
రాష్ట్ర చిహ్నాలు
మార్చు Emblem of Kerala | |
| Language | Malayalam |
|---|---|
| Bird | Great Indian hornbill |
| Fish | Pearlspot (karimeen) |
| Flower | Cassia fistula (Indian laburnum) |
| Fruit | Jackfruit |
| Mammal | Elephant |
| Tree | Coconut |
| Costume | Mundum neriyathum (women) Mundu (men) |
కేరళ రాష్ట్ర చిహ్నం ట్రావెన్‌కోర్ రాజ్యం రాయల్ కోట్ ఆఫ్ ఆర్మ్స్ ఉత్పన్న సంస్కరణ. రాష్ట్ర చిహ్నం ఇంపీరియల్ శంఖు లేదా శంఖాన్ని దాని సామ్రాజ్య చిహ్నంలో కాపలాగా ఉంచుతున్న రెండు ఏనుగులను సూచిస్తుంది. ఈ శిఖరం ట్రావెన్‌కోర్ జాతీయ దేవత అయిన శ్రీ పద్మనాభ (విష్ణువు ఒక రూపం) చిహ్నం. శంఖు కేరళ భూస్వామ్య రాజ్యాలలో మెజారిటీ సాధారణ చిహ్నాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడింది. కొచ్చిన్ రాజ్యం, జామోరిన్ మలబార్ రాష్ట్ర చిహ్నాలుగా శంఖాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. 1949లో కొచ్చిన్, ట్రావెన్‌కోర్ రాజ్యాలు విలీనమైనప్పుడు, క్రెస్ట్ ఒక చక్రాన్ని లేదా చక్రాన్ని మధ్యలో శంఖు తో ఉంచింది. మలబార్ ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్‌లోకి ప్రవేశించడంతో, 1957లో కేరళ రాష్ట్రం ఏర్పడింది. ఈ సమయంలో, సామ్రాజ్య శంఖం పైన " అశోక సింహ రాజధాని "ని ఉంచడం ద్వారా ట్రావెన్‌కోర్ రాజ్యం రాజ కోట్ సవరించబడింది. ట్రావెన్‌కోర్ రాజకుటుంబం నేడు ట్రావెన్‌కోర్ పూర్వపు రాచరికపు కోట్ ఆఫ్ ఆర్మ్స్‌ని ఉపయోగిస్తుండగా, త్రివేండ్రంలోని శ్రీ పద్మనాభస్వామి ఆలయం కేవలం సామ్రాజ్య శంఖాన్ని మాత్రమే ఉపయోగించుకుంటుంది.
కేరళ రాష్ట్ర జంతువు ఏనుగు, ప్రభుత్వ చిహ్నంలో రెండు ఏనుగులు ఉన్నాయి. రాష్ట్ర పక్షి గొప్ప భారతీయ హార్న్‌బిల్ ( ఎం.ఎల్ :మలంపుఢకి వేజాంపల్). రాష్ట్ర పుష్పం గోల్డెన్ షవర్ ( ఎం.ఎల్ :కణికొన్న), రాష్ట్ర చెట్టు కొబ్బరి.[7] రాష్ట్ర చేప ముత్యాల మచ్చ లేదా కరీమీన్ (కరిమీన్).
ఎన్నికలు
మార్చురాష్ట్ర అసెంబ్లీకి ప్రతి ఐదేళ్లకోసారి ఎన్నికలు జరుగుతాయి.సాధారణంగా పార్లమెంట్, శాసనసభ ప్రాంతీయ పంచాయతీలకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి. భారతదేశంలో 21 మిలియన్లకు పైగా అర్హత కలిగిన ఓటర్లు పెద్దసంఖ్యలో ఉన్నందున, సాధారణంగా అనేక తేదీల్లో ఎన్నికలు జరుగుతాయి. అన్ని ఇతర భారతీయ రాష్ట్రాల మాదిరిగానే, ఓటరు నమోదుకు కనీస వయస్సు 18 సంవత్సరాలు.
రాజకీయం
మార్చుభారతదేశంలో అత్యంత రాజకీయం చేయబడిన రాష్ట్రాలలో ఒకటిగా కేరళకు ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. ఇది దేశంలోనే అతిపెద్ద రాజకీయ అవగాహన కలిగిన జనాభాను కలిగి ఉంది.ఇది రాష్ట్ర రాజకీయాల్లో చురుకుగా పాల్గొంటుంది. కేరళలో రాజకీయాలు రెండు రాజకీయ రంగాలచే ఆధిపత్యం చెలాయిస్తున్నాయి. 1970ల చివరి నుండి కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) నేతృత్వంలోని లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (ఎల్.డి.ఎఫ్), భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (యు.డిఎఫ్). ఈ రెండు సంకీర్ణాలు 1982 నుండి అధికారంలో ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ ఈ పద్ధతి 2021లో విచ్ఛిన్నమైంది. 2021 కేరళ శాసనసభ ఎన్నికల ప్రకారం, రాష్ట్ర శాసనసభ (99/140) ఎల్.డి.ఎఫ్.కు మెజారిటీ ఉంది.
అవార్డులు, సన్మానాలు
మార్చుకేరళ 2016 ఫిబ్రవరి 27న భారతదేశంలోని మొదటి పూర్తి డిజిటల్ పరిపాలన రాష్ట్రంగా ప్రకటించబడింది.[8] ట్రాన్స్‌పరెన్సీ ఇంటర్నేషనల్ నిర్వహించిన ఇండియా కరప్షన్ సర్వే 2019 భారతదేశంలోని అతి తక్కువ అవినీతి రాష్ట్రంగా కేరళను ప్రకటించింది.[9] 2019లో ప్రచురించబడిన నీతి ఆయోగ్ వార్షిక నివేదిక ప్రకారం సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించడంలో రాష్ట్రం దేశంలోనే అగ్రస్థానంలో ఉంది.[10] పబ్లిక్ అఫైర్స్ సెంటర్, ఇండియా విడుదలచేసిన పబ్లిక్ అఫైర్స్ ఇండెక్స్-2020, కేరళను భారతదేశంలో అత్యుత్తమ రాష్ట్రంగా గుర్తించింది.[11]
మూలాలు
మార్చు- ↑ https://gad.kerala.gov.in/index.php/contact-us>pages[permanent dead link]
- ↑ "National Portal of India : Know India : Profile". web.archive.org. 2008-03-23. Archived from the original on 2008-03-23. Retrieved 2024-05-29.
- ↑ "Kerala Government - Legislature". Kerala Niyamasabha. Archived from the original on 2012-12-08. Retrieved 2024-05-29.
- ↑ "Local Self Government Institutions | Deparyment of Panchayats". dop.lsgkerala.gov.in. Retrieved 2023-05-27.
- ↑ "Local Self Government". Archived from the original on 2011-04-11.
- ↑ "Organizational and functional details of the Government Secretariat". The official website, Government of Kerala. Archived from the original on 2010-10-05.
- ↑ "Kerala Symbols". kerenvis.nic.in. Archived from the original on 2008-03-07.
- ↑ Special currespondent (28 February 2016). "Kerala the first digital State". The Hindu. Retrieved 17 November 2020.
- ↑ India Corruption Survey 2019 - Report (PDF). Transparency International India. 2019. p. 22.
- ↑ Gireesh Chandra Prasad (30 December 2019). "Kerala tops sustainable development goals index". Livemint. Retrieved 4 December 2020.
- ↑ PTI (30 October 2020). "Kerala, Tamil Nadu and Goa best governed States: report". The Hindu. Retrieved 20 June 2021.