సికింద్రాబాద్
సికింద్రాబాద్, తెలంగాణ రాష్ట్రం రాజధాని హైదరాబాదుకు జంట నగరంగా ప్రసిద్ధి పొందింది.
| ?ఉల్వుల్ , సికింద్రాబాద్ తెలంగాణ • భారతదేశం | |
 | |
| అక్షాంశరేఖాంశాలు: 17°27′N 78°30′E / 17.45°N 78.5°E | |
| కాలాంశం | భాప్రాకా (గ్రీ.కా+5:30) |
| విస్తీర్ణం • ఎత్తు |
40 కి.మీ² (15 sq mi) • 543 మీ (1,781 అడుగులు) |
| కోడులు • వాహనం |
• TS-10 |
హుస్సేన్ సాగర్ జలాశయం ఈ రెండు నగరాలను వేరు చేస్తుండగా, కరకట్ట ఈ రెండు నగరాలను కలుపుతుంది. జంట నగరాలుగా పిలువబడినప్పటికీ ఈ రెండింటి మధ్య సాంస్కృతిక పరమైన వ్యత్యాసం ఉంది.
చరిత్ర
మార్చు
11వ శతాబ్దంలో చాళుక్య సామ్రాజ్యం నాలుగు భాగాలుగా విడిపోయిన తర్వాత, ప్రస్తుత హైదరాబాద్, సికింద్రాబాద్ చుట్టుపక్కల ప్రాంతాలు 148 కిమీ (92) వరంగల్‌లో ఉన్న కాకతీయ రాజవంశం (1158–1310) ఆధీనంలోకి వచ్చాయి. మై) ఆధునిక హైదరాబాద్‌కు ఈశాన్యం.[7] 1310లో కాకతీయ రాజధాని వరంగల్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత ప్రస్తుత హైదరాబాద్, సికింద్రాబాద్ ప్రాంతం ఢిల్లీ సుల్తానేట్ పాలనలోకి వచ్చింది. ఆధునిక హైదరాబాద్ నగరం 1592లో ముహమ్మద్ కులీ కుతుబ్ షా ఆధ్వర్యంలో గోల్కొండ సుల్తానేట్ చేత నిర్మించబడింది, స్థాపించబడింది. ఆధునిక సికింద్రాబాద్, అప్పటి మొఘల్ చక్రవర్తి అహ్మద్ షా బహదూర్‌ను 1754లో మరాఠా సామ్రాజ్యం ఓడించిన ప్రదేశం; 1749లో అంబూర్ యుద్ధంలో నవాబ్ అన్వరుద్దీన్ ఖాన్ మరణించిన తర్వాత చక్రవర్తి వచ్చారు. అన్వరుద్దీన్ ఖాన్ ఆర్కాట్ నవాబు. సికింద్రాబాద్ చుట్టుపక్కల ప్రాంతం వివిధ పాలకుల మధ్య చేతులు మారింది, 18వ శతాబ్దం నాటికి ఈ ప్రాంతం నిజాం హైదరాబాద్లో భాగంగా ఉంది.[8][9] సికింద్రాబాద్‌కు 200 ఏళ్లు పూర్తి చేసుకున్న బ్యానర్ నిజాం అసఫ్ జా II బ్రిటిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ చేతిలో ఓడిపోయిన తర్వాత ఆధునిక సికింద్రాబాద్ బ్రిటిష్ కంటోన్మెంట్‌గా స్థాపించబడింది. సికింద్రాబాద్‌ను దాని జంట నగరమైన హైదరాబాద్ నుండి వేరు చేసే సరస్సు హుస్సేన్ సాగర్‌కు ఈశాన్యంగా ఉన్న ఉల్వుల్ గ్రామంలో బ్రిటీష్ దళాల ఆదరణ పొందేందుకు అతను 1798 అనుబంధ కూటమి ఒప్పందం[10][11]పై సంతకం చేయవలసి వచ్చింది. 1803లో, హైదరాబాద్ యొక్క మూడవ నిజాం నిజాం సికందర్ జా, ఉల్వుల్ పేరును సికింద్రాబాద్‌గా మార్చుకున్నాడు.[10] బ్రిటిష్ కంటోన్మెంట్ ఏర్పాటుకు హుస్సేన్ సాగర్‌కు ఉత్తరాన ఉన్న భూమిని కేటాయిస్తూ నిజాం సంతకం చేసిన తర్వాత ఈ నగరం 1806లో ఏర్పడింది.[12] జంట నగరాలను మానవ నిర్మిత హుస్సేన్ సాగర్ సరస్సు వేరు చేసింది, ఇది 16వ శతాబ్దంలో కుతుబ్ షాహీ రాజవంశం పాలనలో నిర్మించబడింది. హైదరాబాద్ లాగా కాకుండా, సికింద్రాబాద్ అధికార భాష ఆంగ్లం.[13] సికింద్రాబాద్ దిగుమతి చేసుకున్న వస్తువులపై కస్టమ్స్ సుంకం నుండి మినహాయించబడింది, తద్వారా వాణిజ్యం చాలా లాభదాయకంగా మారింది. రెజిమెంటల్ బజార్, జనరల్ బజార్ వంటి వివిధ కొత్త మార్కెట్లు సృష్టించబడ్డాయి. 1857 మొదటి భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామం తర్వాత, 7-మీటర్ల (23 అడుగులు) గోడ నిర్మాణం త్రిముల్‌ఘేరిలో ప్రారంభించబడింది, 1867లో పూర్తయింది.[13] సికింద్రాబాద్ జంక్షన్ రైల్వే స్టేషన్, భారతదేశంలో అతిపెద్దది, దక్షిణ మధ్య రైల్వే యొక్క జోనల్ ప్రధాన కార్యాలయం, ఇది 1874లో స్థాపించబడింది. ప్రస్తుతం గాంధీ హాస్పిటల్ అని పిలువబడే కింగ్ ఎడ్వర్డ్ మెమోరియల్ హాస్పిటల్ 1851లో స్థాపించబడింది. ఒక సివిల్ జైలు (ప్రస్తుతం వారసత్వ భవనం మోండా మార్కెట్ దగ్గర ఓల్డ్ జైలు కాంప్లెక్స్) కూడా స్థాపించబడింది.[14] వాస్తవానికి 1860లో హైదరాబాద్లో బ్రిటిష్ రెసిడెంట్ యొక్క కంట్రీ హౌస్‌గా నిర్మించబడింది, ప్రస్తుతం రెసిడెన్సీ హౌస్‌ను రాష్ట్రపతి నిలయం అని పిలుస్తారు, ఇది భారత రాష్ట్రపతి యొక్క అధికారిక తిరోగమనం.[15]
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ ప్రధాన మంత్రి సర్ విన్‌స్టన్ చర్చిల్ 1890లలో బ్రిటిష్ సైన్యంలో సబాల్టర్న్‌గా సికింద్రాబాద్లో నియమించబడ్డారు.[16] సర్ రోనాల్డ్ రాస్ సికింద్రాబాద్ నగరంలో మలేరియాకు గల కారణాలపై తన ప్రాథమిక పరిశోధనను నిర్వహించారు.[17] అసలు భవనాన్ని నేడు సర్ రోనాల్డ్ రాస్ ఇన్స్టిట్యూట్ అని పిలుస్తారు, ఇది మినిస్టర్ రోడ్‌లో ఉంది. సికింద్రాబాద్ మునిసిపాలిటీ మొదట 1945లో ఏర్పడింది. తరువాత 1950లో హైదరాబాద్ మునిసిపాలిటీతో పాటు, హైదరాబాద్ కార్పొరేషన్ చట్టం, 1950 ప్రకారం సికింద్రాబాద్ మున్సిపల్ కార్పొరేషన్‌గా అప్‌గ్రేడ్ చేయబడింది. 1960లో, హైదరాబాద్ మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ చట్టం 1955 ద్వారా, సికింద్రాబాద్ మున్సిపల్ కార్పొరేషన్‌లో విలీనం చేయబడింది. హైదరాబాద్ కార్పొరేషన్ ఒకే మునిసిపల్ కార్పొరేషన్‌గా ఏర్పడుతుంది.[18] నేడు సికింద్రాబాద్ హైదరాబాద్ జిల్లాలో భాగంగా ఉంది. స్వాతంత్య్రానంతరం, సికింద్రాబాద్ కంటోన్మెంట్ బోర్డు భారత సాయుధ దళాల అధికార పరిధిలోకి వచ్చింది. తత్ఫలితంగా, పెద్ద సైనిక విభాగాలు స్థాపించబడ్డాయి. సికింద్రాబాద్‌లోని ప్రసిద్ధ పొరుగు ప్రాంతాలు ప్యారడైజ్ సర్కిల్, త్రిముల్‌ఘెరీ, జవహర్‌నగర్ కాలనీ, మారేడ్‌పల్లి, జీరా, జనరల్ బజార్, సీతాఫల్‌మండి, ఖార్ఖానా, రాణిగంజ్, న్యూ భోయిగూడ.[ఎవరి ప్రకారం?] బేగంపేట విమానాశ్రయం సికింద్రాబాద్‌కు దగ్గరగా ఉంది, జంట నగరానికి ప్రారంభకాలం వరకు సేవలు అందిస్తుంది. 2008.
హైదరాబాద్, సికింద్రాబాద్
మార్చు
1806 వ సంవత్సరంలో సైన్య సహకార ఒప్పందంలో భాగంగా హుస్సేన్ సాగర్ అవతల వెలసిన ఆంగ్లేయుల స్థావరం నిజాం పాలకుడు సికిందర్ జాహ్ ఉత్తర్వులతో సికింద్రాబాద్ గా ఆవిర్బవించింది. జంట నగరాల మధ్య అనేక తేడాలు గానవస్తాయి. సికిందరాబాదులో సాంఘిక సంస్కరణలు ఆంగ్లేయుల ఆచారాలకు అనుగుణంగా జరిగాయి. సంస్కర్తలకు పూర్తి మద్దతు లభించింది. హైదరాబాద్ ఇందుకు బిన్నం, నిజాము సర్కారు ఆచారాలకు అనుగుణం. సంస్కరణలు మార్పులు జరుగలేదు. మగ్దూం మొహియుద్దీన్ ప్రారంభించిన ఉద్యమం తప్ప చెప్పుకోదగ్గ ఉద్యమమే లేదు. నిజాం నిరంకుశ ధోరణి వల్ల హైదరాబాదు వెనుకబడింది. బ్రిటిష్ వారిది పార్లమెంటరీ వ్వవస్థ. స్వార్థం వున్నా ఉదారవాదులుగా చెలామణి. ఈ తేడా జన జీవనంలో చాల స్పష్టంగా కనబడేది. 1806 ఏర్పడిన సికింద్రాబాదు 1946 వ సంవత్సరంలో జరిగిన ఒక ఒప్పందం ప్రకారం నిజాంకు ఆప్పగించే వరకు సికింద్రాబాద్ ఆంగ్లేయుల పాలన క్రిందే వుండేది. అందుకే హైదరాబాద్ లో ఉర్దూ రాజ్యం చేస్తున్నా సికింద్రాబాద్లో తెలుగు కళ కళ లాడింది. కవులు, రచయితలు, సంస్కర్తలు, సికింద్రాబాద్ వాసులే. హైదరాబాదులో ఉర్దూకవులు రాజ్యమేలారు. అప్పట్లో సికింద్రాబాద్ అంటే ఎంజి రోడ్, ఆర్పీ రోడ్, ఎస్ డి రోడ్, సెకెండ్ బజార్, రెజిమెంటల్ బజార్, ప్రాంతాలే. ఏ హడాహుడి లేదు, కాలుష్యం లేదు చక్కని చల్లనిగాలి, ఎక్కడికైన నడిచే వెళ్లి వచ్చేంత దూరం మాత్రమే. హైదరాబాద్ లో మతకల్లోలాలు జరిగినా సికింద్రాబాదులో ప్రశాంతత ఒక ప్రత్యేకత. కంటోన్మెంట్ ప్రగతికి చిహ్నంగా 1860లో 10 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నిర్మించిన సికింద్రాబాద్ క్లాక్ టవర్ 1897, ఫిబ్రవరి 1న ప్రారంభించబడింది.[1] ఇక్కడికి సమీపంలో అమీన్ మంజిల్ అనే రాజభవనం ఉంది.
భాష సంస్కృతి
మార్చు
హైదరాబాద్లో తెలుగు తక్కువే. తెలుగు మాట, తెలుగు అచ్చు, తెలుగు సినిమా, తెలుగు నాటకం, తెలుగు సభ ఇలాంటివీ తక్కువే. ఒకసారి ఇలా అనిపిస్తుంది "హైదరాబాద్ అంటే ఉర్దూ - సికింద్రాబాద్ అంటే తెలుగు". మహబూబ్ కాలేజి, బురుగు మహదే హాలు వంటివి అలాంటి సాంస్కృతి కార్యక్రమాలకు నెలవు. వివేకానందుడు వచ్చినా, కృష్ణమీనన్ వచ్చినా ఇంకెవరు వచ్చినా వారి సభలు ఇక్కడే జరిగేవి. 1959 లో జవహర్ లాల్ నెహ్రూ హైదరాబాద్ వచ్చాడు. ప్రదానికి ఘనంగా పౌర సన్మానం జరిగింది. హైదరాబాద్ మేయరు, సికింద్రాబాద్ మేయరు ఇద్దరు హాజరయ్యారు. ఇద్దరూ పూల దండలేశారు. నెహ్రూకు ఒక సందేహం: "ఒన్ సిటి, టూ మేయర్స్?" అని ప్రశ్నించారు. సమాధానం చెప్పే దైర్యం ఎవరికుంటుంది? రెండు వేరు వేరు నగరాలు, వెరు వేరు సంస్క్రుతులు, వేరు వేరు జీవన విధానాలు.1946వ సంవత్సరంలో ఆంగ్లేయులు సికింద్రాబాద్ ను నిజాము అప్పగించారు. ఈ విభిన్న హృదయాలు ఒక్కటయాయి. సికింద్రాబాద్ హైదరాబాద్ లో భాగం అయి పోయింది. సికింద్రాబాద్ ప్రజలు దీన్ని జీర్ణించు కో లేక పోయారు. వ్వతిరేకించారు. ఉద్యమాలు చేశారు. అయినా ఫలితం లేదు. రెండు నగరాలు ఒక్కటయ్యి జంట నగరాలుగా మారాయి. అయినా సికింద్రాబాద్ తన ప్రత్యేకతను అనాటి నుండి చాటు కుంటూనే ఉంది. సికింద్రాబాద్ అభివృద్ధికి కృషి చేసిన ముదలియార్లకు, సదా ఋణ పడి వుంటుంది. ప్రుడెన్షియల్ బాంకు, కీస్ ఉన్నత పాఠశాల, దక్కన్ క్రానికల్ లాంటివి వారిచ్చిన కానుకలే. క్రైస్తవ మిషనరీల సేవలు కూడా కానవస్తాయి. బడులు, ఆసుపత్రులు రెడ్ క్రాస్ లను వారే నడిపారు. రాను రాను తెలుగు విద్యావేత్తలు, వైద్యులు తమ సేవలను విస్తరించారు. విస్తరణలో ఆనాటికి ఈనాటికి పోలికే లేదు.
ప్రముఖ వ్యక్తులు
మార్చు- దాశరధి రంగాచార్య
- రాయప్రోలు సుబ్బారావు
- కొత్తపల్లి వీరభద్రరావు
- చివుకుల అప్పయ్యశాస్త్రి
- వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి
- జెట్టి ఈశ్వరీబాయి
- పూర్ణిమ రావు: మాజీ క్రికెటర్
- ఆశిష్ రెడ్డి: క్రికెటర్
- వింధ్య విశాఖ మేడపాటి: వ్యాఖ్యాత, స్పోర్ట్స్ ప్రెజెంటర్, వీడియో జాకీ
- బద్రీ నారాయణ్: చిత్రకారుడు, రచయిత, కథకుడు.
ఇతర వివరాలు
మార్చు- సికింద్రాబాదులోని సెయింట్ ఆన్స్ స్కూల్ వద్ద 5 కోట్ల రూపాయలతో నిర్మించిన ఫుట్‌ ఓవర్ బ్రిడ్జిని 2022 జూన్ 25న రాష్ట్ర పశుసంవర్ధక, సినిమాటోగ్రఫీ శాఖామంత్రి తలసాని శ్రీనివాస్ యాదవ్ అన్నారు. ఈ కార్యక్రమంలో ఎమ్మెల్సీ ఎం.ఎస్.ప్రభాకర్ రావు, ఎమ్మెల్యే జి. సాయన్న, డిప్యూటీ మేయర్ మోతే శ్రీలత, బేవరేజేస్ చైర్మన్ గజ్జెల నరేశ్‌, కార్పోరేటర్లు దీపిక, కొలన్ లక్ష్మి, మహేశ్వరి, జోనల్ కమిషనర్ శ్రీనివాస్ రెడ్డి, ఎస్‌ఈ అనిల్ రాజ్, డీసీ ముకుంద రెడ్డి, ఈ సుదర్శన్ తదితరులు పాల్గొన్నారు. ఈ ఫుట్‌ ఓవర్ బ్రిడ్జికి రెండువైపులా లిఫ్ట్‌, ఎస్కలేటర్‌, ఎనిమిది సీసీకెమెరాలను అమర్చారు. వృద్ధులు, చిన్నారులు సులువుగా ఎక్కి రోడ్డు దాటేలా ఫుట్‌ ఓవర్ బ్రిడ్జి నిర్మించబడింది.[2]
- సికింద్రాబాదు ప్రాంత ప్రజల తాగునీటి కోసం అసఫ్-జాహీ వంశస్తులు ఆరు అంతస్తుల లోతు, మెట్లు, స్తంభాలతో అద్భుతంగా నిర్మించిన బన్సీలాల్‌పేట మెట్లబావిని పునరుద్ధరణ చేసి 2022 డిసెంబరు 5న తెలంగాణ రాష్ట్ర మంత్రులు కెటీఆర్, తలసాని శ్రీనివాస్‌యాదవ్‌, హైదరాబాదు మేయర్ గద్వాల్‌ విజయలక్ష్మి కలిసి ప్రారంభించారు.[3]
ఇవీ చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ క్లాక్ టవర్లు (సికింద్రాబాద్ క్లాక్ టవర్), ఆదాబ్ హైదరాబాదు, మల్లాది కృష్ణానంద్, 2014, హైదరాబాదు, పుట. 17
- ↑ telugu, NT News (2022-06-25). "అన్నిరంగాల్లో హైదరాబాద్ అభివృద్ధి : మంత్రి తలసాని". Namasthe Telangana. Archived from the original on 2022-06-25. Retrieved 2022-06-28.
- ↑ telugu, NT News (2022-12-06). "చరిత్రకు సాక్ష్యం బన్సీలాల్‌పేట మెట్లబావి". www.ntnews.com. Archived from the original on 2022-12-06. Retrieved 2022-12-09.
బయటి లింకులు
మార్చు- (ఈనాడు: ఆదివారం: 2006 జూన్ 4)