భారత ఉప ప్రధానమంత్రి
ఉప ప్రధానమంత్రి పదవి, భారతదేశంలో రాజ్యాంగబద్ధంగా ఆదేశించబడిన స్థానం కానప్పటికీ, ప్రధానమంత్రికి సహాయం చేయడంలో, కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక శాఖలో రెండవ అత్యున్నత స్థాయి మంత్రిగా పని చేయడంలో కీలకమైంది.[1]
| భారతదేశం ఉప ప్రధానమంత్రి
ఉప ప్రధాని | |
|---|---|
.svg) | |
 | |
Incumbent ఖాళీ since 2004 మే 23 | |
| భారత ప్రభుత్వం | |
| విధం |
|
| రకం | డిప్యూటీ ప్రభుత్వ అధిపతి |
| స్థితి | కార్యనిర్వాహక ఉప నాయకుడు |
| సభ్యుడు | |
| రిపోర్టు టు | |
| Nominator | భారతదేశ ప్రధానమంత్రి |
| నియామకం | భారత రాష్ట్రపతి |
| నిర్మాణం | 15 ఆగస్టు 1947 |
| మొదట చేపట్టినవ్యక్తి | వల్లభాయ్ పటేల్ |
| Final holder | ఎల్.కె. అద్వానీ |
ఇది సధారణంగా కేంద్ర మంత్రి మండలిలో సీనియర్ సభ్యుడుకు ఈ పదవి దక్కింది. కార్యాలయ నిర్వహకుడుగా ప్రధానమంత్రి లేనప్పుడు ఉప ప్రధానమంత్రి ప్రధాన మంత్రి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తాడు.
1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుండి, అనేక మంది ప్రముఖ నాయకులు ఈ గౌరవనీయమైన స్థానాన్ని కలిగి ఉన్నారు, దేశ పరిపాలన, అభివృద్ధికి గణనీయంగా దోహదపడ్డారు.
కార్యాలయం ప్రారంభమైనప్పటి నుండి 75 (1947 నుండి) సంవత్సరాలలో 10 సంవత్సరాలకు పైగా ఈ పదవి ఆక్రమించబడింది. ఆ తర్వాత అడపాదడపా మాత్రమే ఆక్రమించబడింది.
భారతదేశం 1947 నుండి 7 మంది ఉప ప్రధానమంత్రులను కలిగి ఉంది. వారిలో ఎవరికీ కనీసం ఒక పూర్తి పదవీకాలం లేదు. మొదటిది భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన వల్లభాయ్ పటేల్, 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశం బ్రిటిష్ రాజ్ నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందినప్పుడు ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.
1950 డిసెంబరులో మరణించే వరకు పనిచేసిన పటేల్ భారతదేశ అత్యధిక కాలం ఉప ప్రధానమంత్రిగా కొనసాగారు. 1967లో మొరార్జీ దేశాయ్ రెండవ ఉప ప్రధానమంత్రి అయ్యే వరకు ఆ పదవి ఖాళీగా ఉండి,రెండవ అత్యధిక పదవీకాలం కొనసాగింది. మొరార్జీ దేశాయ్, చరణ్ సింగ్ ఉప ప్రధానులుగా పనిచేసారు. వారు తరువాత ప్రధానమంత్రులు అయ్యారు.[2]
జగ్జీవన్ రామ్, యశ్వంతరావు చవాన్ వేర్వేరు మంత్రిత్వ శాఖలలో విరామం లేకుండా వరుసగా ఉప ప్రధానులు అయ్యారు. ఒకే పదవిలో రెండు పార్టీలకు ప్రాతినిధ్యం వహించిన ఏకైక ఉప ప్రధాని దేవీలాల్.లాల్ కృష్ణ అద్వానీ ఆ పదవి ఖాళీ అయ్యే వరకు భారతదేశ ఉప ప్రధానమంత్రిగా పనిచేసిన ఏడవ, చివరి వ్యక్తి.
ప్రస్తుత ప్రభుత్వానికి ఉప ప్రధానమంత్రి లేరు. ఆ పదవి 2004 మే 23 నుండి ఖాళీగా ఉంది.
జాబితా
మార్చు- కీ
| బిజెపి (1) ఐ.ఎన్.సి (2) ఐ.ఎన్.సి (యు) (1) జెడి (1) జెపి (2) ఎస్.జె.పి (ఆర్) (1) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| వ.సంఖ్య | చిత్తరువు | పేరు (జననం – మరణం) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం సంవత్సరాలు రోజులలో వ్యవధి |
నిర్వహించిన ఇతర మంత్రి పదవులు | రాజకీయ పార్టీ | ప్రభుత్వం | అప్పటి ప్రధానమంత్రి | |||||
| 1 | 
|
సర్దార్ వల్లభ్‌భాయ్ పటేల్ (1875–1950) బాంబే (రాజ్యాంగ సభ) |
1947 ఆగష్టు 15 | 1950 డిసెంబరు 15 |
|
భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం | జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ | ||||
| 3 years, 122 days | ||||||||||||
| Position not in use (15 December 1950 – 12 March 1967) | ||||||||||||
| 2 | 
|
మొరార్జీ దేశాయి (1896–1995) సూరత్ ఎంపీ |
1967 మార్చి 13 | 1969 జులై 19 | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ఇందిరాగాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం | ఇందిరా గాంధీ | |||||
| 2 years, 128 days | ||||||||||||
| Position not in use (20 July 1969 – 23 January 1979) | ||||||||||||
| 3 | 
|
చరణ్ సింగ్ (1902–1987) బాగ్‌పట్ ఎంపీ |
1979 జనవరి 24 | 1979 జులై 16 | జనతా పార్టీ | దేశాయ్ మంత్రివర్గం | మొరార్జీ దేశాయి | |||||
| 173 days | ||||||||||||
| 4 | 
|
జగ్జీవన్ రాం (1908–1986) ససారం ఎంపీ |
1979 జనవరి 24 | 1979 జులై 28 | ||||||||
| 185 days | ||||||||||||
| 5 | 
|
యశ్వంత్ రావ్ చవాన్ (1913–1984) సతారా ఎంపీ |
1979 జులై 28 | 1980 జనవరి 14 | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు) | చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం | చరణ్ సింగ్ | |||||
| 170 days | ||||||||||||
| Position not in use (14 January 1980 – 1 December 1989) | ||||||||||||
| 6 | 
|
దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ |
1989 డిసెంబరు 2 | 1990 ఆగష్టు 1 | జనతాదళ్ | వి. పి. సింగ్ మంత్రివర్గం | వి. పి సింగ్ | |||||
| 242 days | ||||||||||||
| Position not in use (1 August 1990 – 9 November 1990) | ||||||||||||
| (6) |
|
దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ |
1990 నవంబరు 10 | 1991 జూన్ 21 |
|
సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | చంద్రశేఖర్ మంత్రివర్గం | చంద్రశేఖర్ | ||||
| 223 days | ||||||||||||
| Position not in use (22 June 1991 – 28 June 2002) | ||||||||||||
| 7 | 
|
లాల్ కృష్ణ అద్వానీ (1927–) గాంధీనగర్ |
2002 జూన్ 28 | 2004 మే 22 |
|
భారతీయ జనతా పార్టీ | వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం | అటల్ బిహారీ వాజపేయి | ||||
| 1 year, 329 days | ||||||||||||
| Position not in use (22 May 2004 – present) | ||||||||||||
గణాంకాలు
మార్చు- పదవీకాలం ప్రకారం ఉప ప్రధాన మంత్రుల జాబితా
| నం. | పేరు | పార్టీ | పదవీ కాలం నిడివి | ||
|---|---|---|---|---|---|
| సుదీర్ఘ నిరంతర పదం | పదవిలో కొనసాగిన మొత్తం కాలం వ్యవధి | ||||
| 1 | వల్లభాయ్ పటేల్ | INC | 3 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు | 3 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు | |
| 2 | మొరార్జీ దేశాయ్ | INC | 2 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు | 2 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు | |
| 3 | లాల్ కృష్ణ అద్వానీ | బిజెపి | 1 సంవత్సరం, 328 రోజులు | 1 సంవత్సరం, 328 రోజులు | |
| 4 | దేవి లాల్ | JD/SJP (R) | 242 రోజులు | 1 సంవత్సరం, 100 రోజులు | |
| 5 | జగ్జీవన్ రామ్ | JP | 185 రోజులు | 185 రోజులు | |
| 6 | చరణ్ సింగ్ | JP | 173 రోజులు | 173 రోజులు | |
| 7 | యశ్వంతరావు చవాన్ | INC (U) | 170 రోజులు | 170 రోజులు | |
- కాలక్రమం
- పార్టీల వారీగా జాబితా చేయండి
| నం. | రాజకీయ పార్టీ | ఉప ప్రధాన మంత్రుల సంఖ్య | డిపిఎంఒ మొత్తం రోజులు |
|---|---|---|---|
| 1 | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | 2 | 2077 రోజులు |
| 2 | భారతీయ జనతా పార్టీ | 1 | 693 రోజులు |
| 3 | జనతా పార్టీ | 2 | 358 రోజులు |
| 4 | జనతాదళ్ | 1 | 242 రోజులు |
| 5 | సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | 1 | 223 రోజులు |
| 6 | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs) | 1 | 170 రోజులు |
- ఉప ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉన్న మొత్తం వ్యవధి (రోజుల్లో) ప్రకారం పార్టీలు
ఇది కూడా చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "List of Deputy Prime Minister of India From 1947 to 2024". web.archive.org. 2024-08-15. Archived from the original on 2024-08-15. Retrieved 2024-08-15.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ "List of Deputy PM of India (1947-2004)". GeeksforGeeks. 2023-11-10. Retrieved 2024-08-15.